Iş Mahkemelerinde Arabuluculuk Zorunlu Dava Şartı Oldu

Uzunca bir süredir tartışma konusu olan iş davalarında arabuluculuğun zorunlu hale gelmesi ve dava şartı kabul edilmesine ilişkin düzenlemeler içeren 7036 sayılı kanun 25.10.2017 tarihinde yürürlüğe girerek 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununu yürürlükten kaldırmıştır.

Şüphesiz ki yeni kanunun yürürlüğe girmesiyle en çok tartışılan ve yine en çok merak edilen konu Arabuluculuğun dava şartı olarak zorunlu hale getirilmesiydi. Yeni düzenlemeye göre artık bireysel veya toplu iş sözleşmelerine dayanan işçilik veya işveren alacakları, tazminatları ve işe iade davalarında taraflar dava açmadan önce Arabuluculuk Bürolarına başvurmak zorunda. Öyle ki 7036 sayılı kanunun 3. maddesinin 2. fıkrasına göre taraflar iş mahkemelerinde dava açarken dava dilekçelerine arabuluculuk faaliyetleri sonucunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin tutanağı eklemek durumundadır. İş bu tutanağın eksikliği halinden taraflara tutanağın sunulmasına ilişkin kesin süre verilebileceği gibi, tutanağın sunulamaması davanın reddi sebebi olacaktır. Öte yandan arabulucuya hiç başvurulmadan dava açıldığı tespit edilirse, dava şartı yoksunluğu gereğince usulden reddedilecektir.

7036 sayılı kanunun 3. maddesinin 3. fıkrası uyarınca İş Kazası ve meslek hastalıklarından kaynaklanan maddi-manevi tazminat davalarında Arabuluculuk Dava şartı olarak kabul edilmemiştir. İş bu sebeple talep edilen tazminatlar doğrudan iş mahkemelerinde açılabilecektir.

ARABULUCU NASIL SEÇİLİR?

Arabuluculuk başvurusu karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise her hangi birinin yerleşim yeri veya merkezinin bulunduğu yerde kurulan Arabuluculuk bürosuna yapılır. Arabulucu ise Komisyon tarafından o bölgedeki liste üzerinden atanır. Lakin taraflar bu listedeki bir arabulucu üzerinde anlaşırsa, anlaştıkları arabulucu ile işlemlerine başlayabilirler.

ARABULUCULUK NE KADAR SÜRER?

Arabulucu, görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içinde arabuluculuk faaliyetini olumlu veya olumsuz sonuçlandırmakla yükümlüdür. Yalnızca zorunda hallerde 1 haftalık ek süre alınabilmesi söz konusudur.

ARABULUCULUĞA BAŞVURANLARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR

• Arabuluculuğa başvuran taraflar, görüşmelere Avukatları veya kanuni temsilcileriyle katılabilmektedirler.
• Taraflardan birinin geçerli bir mazereti olmadan toplantıya katılmaması halinde toplantıya katılmayan taraf tutanakta belirtilir ve bu taraf tamamen veya kısmen haklı çıksa bile dava yargılama giderlerinin tamamından sorumlu olur.
• Her iki tarafında ilk toplantıya katılmaması halinde dava yargılama giderleri taraflara eşit olarak bırakılır
• Arabuluculuk ücreti Arabuluculuk asgari ücret tarifesince taraflarca eşit veyahut bu tarifeye ek düzenlemeler uyarınca taraflardan birine yükletilerek kararlaştırılabilir
• Asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin varlığı halinde işe iade gerekçesi ile yapılan başvurularda anlaşmanın sağlanabilmesi için işverenlerin bu görüşmelere birlikte katılmaları ve iradelerinin uyuşması aranmaktadır.
• Arabuluculuk ücretleri; tarafların anlaşmaya varması ile taraflarca, görüşmelerde anlaşma sağlanamaz ise dava aşamasında haksız çıkacak taraftan tahsil edilmek üzere Adalet Bakanlığınca ödenir.
• Arabuluculuğa yapılan başvuru ile son tutanağa kadar hak düşürücü süreler ve zamanı aşımı işlemez.

Uzunca bir süredir Hukuk dünyasında tartışılmasının akabinde Resmi Gazetede yayımlanan iş bu kanun değişikliği ile Arabuluculuk 01.01.2018 tarihi itibari ile uygulanmaya başlayacak. Bu tarihe kadar açılacak davalarda taraflar ihtiyari Arabuluculuğa başvurabileceği gibi, doğrudan iş mahkemelerinde dava da açabileceklerdir. Nitekim 01.01.2018 itibariyle İş kazası veya meslek hastalığından doğan tazminat davaları dışında her türlü işçi-işveren uyuşmazlığının dava şartı zorunlu Arabuluculuk olacaktır.

Kanımızca, söz konusu düzenleme Anayasaca güvence altına alınmış Hak arama Özgürlüğünün ihlal edilmesine sebep olacak bir değişiklik olduğu gibi, işveren karşısında güçsüz kabul edilen işçinin hakedişinden çok daha düşük tazminat ve alacakları kabul etmesine sebep olacak bir uygulama olabileceği şüphesi uyandırmaktadır. Nitekim aksi bir karar olmadıkça Arabuluculuk sistemi Resmi Gazetede yayınlanmış şekli ile yürürlükte olacaktır.

ER&ER HUKUK VE DANIŞMANLIK

AV. İPEK ERTUĞRAL