Askerlik Hizmeti Tamamlandıktan Sonra İşe Başlatmama Tazminatı

Muvazzaf askerlik hizmetini yapmak için işten ayrılan işçilerin bu zorunlu hizmet için ayrıldıkları işyerlerine hizmeti tamamladıktan sonra tekrar dönebilmelerini sağlayan yasal düzenleme 4857 Sayılı İş Kanunun 31. Maddesinde düzenlenmiştir.

Madde metni ,’’ Askerlik ve kanundan doğan çalışma Madde 31 - Muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir sebeple silah altına alınan veyahut herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi yüzünden işinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay sonra işverence feshedilmiş sayılır. İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için o işte en az bir yıl çalışmış olması şarttır. Bir yıldan çok çalışmaya karşılık her fazla yıl için, ayrıca iki gün eklenir. Şu kadar ki bu sürenin tamamı doksan günü geçemez. İş sözleşmesinin feshedilmiş sayılabilmesi için beklenilmesi gereken süre içinde işçinin ücreti işlemez. Ancak özel kanunların bu husustaki hükümleri saklıdır. Bu süre içinde iş sözleşmesinin Kanundan doğan başka bir sebebe dayanılarak işveren veya işçi tarafından feshedildiği öteki tarafa bildirilmiş olsa bile, fesih için Kanunun gösterdiği süre bu sürenin bitiminden sonra işlemeye başlar. Ancak iş sözleşmesi belirli süreli olarak yapılmış ve sözleşme yukarıda yazılı süre içinde kendiliğinden sona eriyorsa bu madde hükümleri uygulanmaz. Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.’’ Şeklinde düzenlenmiştir. Buna göre ;

• İşçi öncelikle kanunda belirtilen zorunlu Muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir sebeple silah altına alınan veyahut herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevini yerine getirmek amacıyla işten ayrılmış olmalıdır. Bu yükümlülükler dışında başka bir sebeple işten ayrılmış olan işçiler için ilgili kanun hükümleri uygulanamaz.
• İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için o işte en az bir yıl çalışmış olması şarttır. İş kanununun 31. Maddesinin 2. Fıkrasında düzenlenen şekliyle işçinin askerlik hizmetini ifa etmek amacıyla çalışmış olduğu işyerinden bu sebeple ayrıldığı zamana kadar çalıştığı sürenin 1 yıl ve daha fazla olması gerekir. Bu süreden az çalışılmış olması durumunda yine bu kanun hükümleri uygulanamayacaktır.
• İşçinin kanundan doğan hizmeti yerine getirmek amacıyla ayrıldığı iş yerine bu hizmeti yerine getirdikten sonra tekrar geri dönebilmesini sağlayan düzenleme bu kanunun 31. Maddesinin 4. Fıkrasında düzenlenmiş olup işçinin yukarıda belirtilen şekilde çalıştığı iş yerinden askerlik hizmeti ve kanundan doğan diğer hizmetleri yerine getirmek için ayrılıp bu hizmeti sona erdikten sonra 2 ay içerisinde işe girmek istedikleri taktirde, işveren bu işçileri eski işlerine yada benzeri işlere boş yer varsa derhal, yok ise ilk boşalacak yere diğer isteklilere tercih ederek o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işçiyi işe almayan işveren işe geri dönmek isteyen eski işçiye 3 aylık maaşı tutarında tazminat ödemek zorunda kalacaktır.
• Bu haliyle işçi askerlik hizmetini yerine getirmek için ayrıldığı işyerine İş kanunun 31. Maddesinde belirtilen şartları taşıyor ise askerlik hizmetini tamamladıktan sonra 2 ay içerisinde başvurduğunda işveren işçiyi işe geri almakla yükümlüdür. Bu iki aylık süre hak düşürücü süre olup İşçinin yasal olarak askerlik hizmetinin sona erdiği tarihten itibaren başlar. İşçi askerlik hizmeti devam ederken işe geri alınmak için başvuru yapar ise bu durumda işverenin bu başvuruyu dikkate almaması sonucu tazminat yükümlülüğü doğmayacaktır. 2 aylık hak düşürücü süre içerisinde başvurunun yapılmaması durumunda da işverenin işçiye bu kanunu hükümlerine dayanarak bir tazminat ödeme yükümlülüğü de ortadan kalkacaktır. Bu sebeple kanunda belirtilen bu hak düşürücü süreye dikkat etmek gerekir.
• Bu düzenleme neticesinde askerlik hizmetini tamamlamış olan işçilerin askerlik hizmeti bitiminde 2 ay içerisinde eski çalıştığı işyerine başvurmaları ve bu başvuruyu ispat sorunu yaşamamak adına yazılı olarak yapmaları,( gerekirse noter marifetiyle) gerekmektedir. İşverenin şartları taşımasına rağmen eski işçisini işe geri almayıp onun yerine başka isteklileri işe aldığı buna rağmen işçiye boş yer olmadığına ilişkin bildirimde bulunduğunun tespiti halinde işverenin bu kanun hükümleri gereğince eski işçisine tazminat ödeme yükümlüğü doğacağı aşikardır. Son olarak şartları taşımasına rağmen eski işine başlatılmayan işçinin 3 aylık maaşı tutarında tazminat hakkının bulunduğunu belirtmek gerekmektedir. Bu durum işçinin iş güvencesini de sağlamakta aynı zamanda kanundan doğan nedenlerle zorunlu olarak işten ayrılan işçinin askerlik hizmetini tamamladıktan sonra başkaca bir iş aramadan eski çalıştığı işyerine başvurarak tekrar aynı şartlarla çalışabilmesine olanak sağlamaktadır.
•  Yukarıda bahsedilen süreci hak kaybına uğramamak adına bir avukat aracılığıyla takip etmekte yarar bulunmaktadır. Bu hususta gerekli tüm hukuki destek ve detaylı bilgi için ER&ER Hukuk ve Danışmanlık ile iletişime geçebilirsiniz.

Av. Osman EREL

ER&ER Hukuk ve Danışmanlık